In de moderne wereld is de keuken een plek van culinaire experimenten en creativiteit geworden, waardoor het veel van zijn heilige betekenis heeft verloren.Maar door de eeuwen heen hebben mensen het kookproces, het keukengerei en de eettafel met speciale eerbied behandeld en er een diepe symbolische betekenis aan gegeven.
Deze overtuigingen worden weerspiegeld in de vele voortekenen en bijgeloof die met het keukenleven worden geassocieerd.Hoewel we vandaag de dag in een tijdperk van rationaliteit en wetenschappelijke benadering leven, blijven veel van deze voortekens in het populaire geheugen voortleven, van generatie op generatie doorgegeven.Laten we eens kijken naar enkele van de interessantere bijgeloven over de keuken die licht kunnen werpen op de culturele tradities en denkwijzen van onze voorouders.
Ten eerste wordt een speciale plaats in het volksgeloof ingenomen door voortekenen die verband houden met serviesgoed.Er wordt algemeen aangenomen dat gebroken servies geluk brengt.Dit bijgeloof heeft echter een keerzijde: gebroken servies proberen te lijmen kan ongeluk brengen.Men gelooft dat het gebruik van gebroken of gebarsten serviesgoed ongeluk brengt.Dit geloof kan een praktische basis hebben, want beschadigd serviesgoed kan inderdaad gevaarlijk zijn om te gebruiken.Daarnaast is er een interessant geloof over het vermogen van porseleinen of keramisch servies om de eigenaren te waarschuwen voor kwaadwillenden onder de gasten.Volgens dit geloof kan het onverwacht barsten of breken van een servies in de handen van een gast wijzen op een negatieve houding ten opzichte van de gastheren en de neiging om achter hun rug om te roddelen.
Ten tweede wordt er speciale aandacht besteed aan de omgang met voedsel na zonsondergang. Men gelooft dat borden met voedsel ’s nachts met een deksel afgedekt moeten worden.Anders zou, volgens het volksgeloof, ‘de duivel kunnen spugen’ in het voedsel.Dit bijgeloof kan een praktische verklaring hebben die te maken heeft met hygiëne en het bewaren van voedsel.Het afdekken van voedsel beschermt het tegen insecten, stof en andere verontreinigingen die ’s nachts in open servies terecht zouden kunnen komen.Dit geloof kan dus gediend hebben als een soort herinnering aan de noodzaak van reinheid en het bewaren van voedsel.
Er is bijvoorbeeld een geloof dat het laten vallen van een vork bij het dekken van de tafel betekent dat je ‘je liefde wegjaagt’.Dit bijgeloof kan zijn ontstaan als een manier om op te roepen tot zorgvuldigheid en aandacht bij het hanteren van gebruiksvoorwerpen.Een ander interessant voorteken zegt dat per ongeluk gekruiste messen op een tafel een korte reis voorspellen.Misschien komt dit door de associatie van gekruiste messen met het kruispunt.Een ander merkwaardig geloof betreft gekruiste lepels in een sauspot of sauspan, wat een snelle bruiloft zou voorspellen.Dit bijgeloof kan zijn ontstaan als een manier om een romantische ondertoon te geven aan alledaagse huiselijke situaties.
Ten vierde is er een bekend voorteken dat eten met een mes staat voor woede.Dit geloof, bij velen bekend sinds hun kindertijd, heeft niet alleen een culturele maar ook een praktische betekenis.Direct van een scherp voorwerp eten kan gevaarlijk en ongemakkelijk zijn.Dit voorteken kan dus gediend hebben als een soort etiquette en veiligheidsregel om mogelijk letsel te voorkomen en om het juiste gebruik van bestek aan te leren.
Hoewel bijgeloof in de keuken in een moderne context onlogisch lijkt, is het een belangrijk onderdeel van ons cultureel erfgoed.Ze weerspiegelen niet alleen het geloof van onze voorouders, maar ook hun praktische benadering van huishoudelijke organisatie en hygiëne.Veel van dit bijgeloof, zoals het bedekken van voedsel ’s nachts of voorzichtig zijn met scherpe voorwerpen, heeft een rationele basis en kan vandaag nog steeds nuttig zijn.Door deze bijgeloven te bestuderen, kunnen we de denkwijze en levensstijl van vorige generaties beter begrijpen en kunnen we begrijpen hoe onze houding ten opzichte van de keuken en het kookproces is veranderd.Of we nu in deze voortekenen geloven of niet, ze blijven een interessant aspect van onze cultuurgeschiedenis dat aandacht en respect verdient.
